Grip krijgen op wondtypes en oorzaken

Decubitus of weefselschade? Een essentieel verschil

Door een grote wederzijdse bewustheid ,bij zorgprofessionals, over wonden is het ons gelukt om bij onze cliënten zelfs de minste verandering aan de huid te herkennen.

Door 7 jaar onderwijswerk in de zorgsector heb ik gemerkt dat, hoewel we veranderingen herkennen, er moeite is met onderscheid te maken tussen decubitus en andere typen weefselschade. Een van de oorzaken zou kunnen zijn, dat de focus de laatste jaren op het naar beneden brengen van het aantal decubitusgevallen gelegen heeft, en dat het woord ”wond” vaak synoniem is met ”decubitus”. Een andere reden kan echter ook zijn de ontbrekende kennis wat betreft de verschillende type wonden en hoe deze ontstaan.

Een foute diagnose van de wond kan betekenen dat de maatregelen die genomen worden voor een vlotte en goede genezing zich alleen richten op drukvermindering in plaats van te kijken naar alternatieven. 

Daarom zou bij het ontstaan van zichtbare veranderingen aan de huid meteen onderzoek moeten worden gedaan naar de oorzaak hiervan en met wat voor type wond men te maken heeft.

Decubitus: Directe druk op de huid

De meesten zijn bekend dat, bij directe druk op de huid, er over het algemeen sprake is alledaagse spraak doorligplekken of decubitus.  

Decubitus komt door ischemische necrose en wond ulceratie in het weefsel (typisch bij het uitsteken van het bot), wat lange tijd blootgesteld is geweest is aan druk van bijvoorbeeld bed, rolstoel, gips of operatietafel.

Decubitus kan ook ontstaan als de cliënt op een bad-of toiletstoel zit met een te groot gat en het lichaam op de zijkant van het bekken steunt. Het kan ook gebeuren doordat de cliënt per ongeluk bovenop een katheter komt te liggen of op een grote vouw in het laken.

Indien er sprake is van decubitus is het noodzakelijk of er gedurende de dag de wond langdurig aan druk word blootgesteld. Door te zoeken naar oplossingen om die druk te.

Shearforces: Weefsellagen die ten opzicht van elkaar onder druk en rek komen te staan.

Shearforces is het schuiven van weefsellagen ten opzicht van elkaar. Bij shearforces gaan de weefsellagen onderling van elkaar schuiven. Doordat dit tot diep in de huid plaatsvind kunnen kleine scheurtjes in het weefsel ontstaan. Het weefsel kan zelfs afsterven als de bloedvaatjes worden dichtgedrukt.

Dit type weefselschade ontstaat vooral in het gebied bij het stuitbeen en de zitknobbels.

Typische oorzaken voor shearing zijn een verkeerde zitpositie of de profilerende eigenschappen van het bed, bijvoorbeeld door verhoging van het hoofeinde of door kantelen van links naar rechts. Shearing kan ook ontstaan als wij de cliënt verplaatsen door te trekken aan of duwen op de schouder/heup van de cliënt in verband met het omkeren of zijwaartse verplaatsingen.

Shearing is ook te zien als we gaan tillen (als er geen wrijvingsverminderende hulpmiddelen gebruikt worden. Al met al zijn er genoeg oorzaken die gemakkelijk te onderzoeken zijn als er sprake is van shearing.  

Wrijving: Schade aan de opperhuid

Indien druk en shearforces niet de oorzaak zijn van weefselschade dan zal de oorzaak ergens anders moeten liggen.

Als de huid van de cliënt blootgesteld word aan wrijving dan kan dit gemakkelijk worden verwisselt met druk- en/of shearforce schade. Echter geeft wrijving over het algemeen wonden aan de opperhuid en niet aan de weefsellagen. Voor dit type schade is geen bewijs, maar de praktijk heeft aangetoond, dat als de opperhuid langere tijd word blootgesteld aan wrijving, er schade zal ontstaan.

Motorische stoornissen of onrust zijn enkele voorbeelden van oorzaken van schade door wrijving.

Maceratie: De vochtige huid

Maceratie is het weken van het weefsel als de huid word blootgesteld aan vocht en warmte. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat lichaamsvloeistoffen zoals zweet en urine gedurende langere tijd in contact zijn met de huid. Als de huid op deze manier blootgesteld is aan een constant vochtig omgeving, wordt deze opgelost en erg gevoelig.

Cliënten die incontinent zijn of die luiers gebruiken, lopen natuurlijk het risico op maceratiewonden maar ook de cliënten die hun bed gevuld hebben met niet ademend materiaal (dekbedden, dekens m.m.) lopen het risico op maceratie wonden. Ook als er gepositioneerd word met dekens en kussen is het risico op maceratie wonden groot. Door niet het juist materiaal te gebruiken kunnen lichaamsvloeistoffen niet goed worden afgevoerd. Hierdoor ontstaat een warme en vochtige omgeven en kan de huid niet goed ademen.

Als uw cliënt heeft die erg transpireert of nat is door incontinentie en last heeft van weefselschade, maceratie een mogelijkheid is tot het geven van deze wonden.

Hierbij moet worden opgemerkt dat weefselschade door maceratie, geen decubitus is. Zonder de juiste maatregelen te nemen kan dit zich wel tot decubitus ontwikkelen omdat het weefsel al in slechte staat is. 

Behoefte aan interdisciplinaire maatregelen

Het is makkelijk om weefselschade te voorkomen en te verhelpen en het beperkt zich niet alleen tot het voorkomen van druk.

Het is dan ook van belang dat bij het voorkomen en behandelen van weefselschade en verder word gekeken dan alleen de verzorger. Interdisciplinair samenwerken, overleg tussen verzorger en therapeuten, is key in het voorkomen en behandelen van wonden door weefselschade.

 

---

 

 

Ontvang 25 adviezen voor positionering!

Meld u aan voor onze nieuwsbrief en krijg 25 voorbeelden van positionering toegestuurd. Met deze 25 adviezen kunt u bij iedere cliënt gericht op zoek gaan naar de juiste manier van positioneren.